Ile miejsca zostawić? Praktyczny przewodnik po preparacji pod e.max i cyrkon
W protetyce cyfrowej detale decydują o efekcie końcowym. Jednym z najważniejszych jest odpowiednia preparacja zęba. Dla technika to punkt wyjścia – bez niej nie da się wykonać pracy, która będzie estetyczna, funkcjonalna i trwała. W tym wpisie omawiamy, jak powinna wyglądać preparacja pod e.max, preparacja pod cyrkon oraz ile faktycznie potrzeba miejsca dla różnych materiałów, szczególnie w kontekście estetyki i przebarwień.
Preparacja pod e.max – grubość i realne minimum
Materiał e.max (litowo-krzemian litowy) jest jednym z najczęściej wybieranych do odbudów estetycznych. Producent zaleca pozostawienie minimum 1,0 mm grubości ścian osiowych oraz 1,5–2,0 mm na powierzchni okluzyjnej. Jednak z praktyki wiemy, że w wielu przypadkach dobrze zaprojektowana korona funkcjonuje prawidłowo już przy 0,6–0,7 mm grubości.
Trzeba jednak pamiętać o dwóch rzeczach:
- przy tak cienkiej preparacji konieczna jest pełna kontrola nad geometrią (brak podcieni, zaokrąglone krawędzie),
- cienka warstwa e.max może przepuszczać kolor filaru, co wpływa na efekt końcowy.
📌 Jeśli filar jest ciemny, przebarwiony, z wkładem metalowym – warto zostawić min. 1,0–1,2 mm miejsca i rozważyć użycie materiału MO lub opaquera.
Preparacja pod cyrkon – mniej redukcji, lepsze maskowanie
Cyrkon, zwłaszcza w wersji monolitycznej (np. 3Y), pozwala na oszczędniejszą preparację. W zależności od systemu wystarczy 0,6–1,0 mm na ściankach i 1,0–1,5 mm okluzyjnie. To istotna przewaga, zwłaszcza przy zachowaniu struktury zęba.
Dodatkowo, w przeciwieństwie do e.max, cyrkon lepiej maskuje kolor filaru – nawet przy cieńszej warstwie. Przy bardziej przeziernych wersjach (5Y) nadal warto zostawić więcej miejsca, ale ogólna odporność materiału na przebarwienia jest wyraźnie większa.
Tabela – ile miejsca zostawić?
| Materiał | Ścianki osiowe | Okluzyjna / incysalna | Maska przebarwień |
|---|---|---|---|
| e.max | 1,0 mm (realnie: 0,6–0,7 mm) | 1,5–2,0 mm | 1,0–1,2 mm minimum |
| Cyrkon monolityczny | 0,3–1,0 mm | 1,0–1,5 mm | 0,8–1,0 mm |
| Cut-back (cyrkon + ceramika) | 1,2–1,5 mm | 1,5–2,0 mm | 1,5 mm lub więcej |
Jak eliminować czarne trójkąty?
To częsty problem w odcinku estetycznym. Czarne trójkąty między zębami pojawiają się, gdy brodawka się nie odtwarza, a punkt kontaktu jest zbyt wysoko. Często nie wynika to z błędu projektowania, ale ze zbyt zachowawczej preparacji.
Co robić:
- Przełam kontakt – frez powinien przejść pomiędzy zębami. Bez tego nie da się uformować anatomicznego punktu kontaktu.
- Zostaw miejsce na „wyciągnięcie” punktu kontaktu w dół – szczególnie jeśli odległość od grzebienia kości przekracza 5 mm.
- Pomóż technikowi – zdjęcie lub opis sytuacji dziąsła pozwala uniknąć niedopasowania i estetycznych kompromisów.
🔚 Preparacja pod cyrkon i e.max – podsumowanie – o czym warto pamiętać?
- ✅ Preparacja pod e.max może być minimalna (0,6–0,7 mm), ale dla estetyki i maskowania koloru lepiej zostawić 1,0 mm+
- ✅ Preparacja pod cyrkon może być bardziej oszczędna – cyrkon maskuje lepiej i działa już od 0,3 mm
- ✅ Cut-back potrzebuje najwięcej miejsca – zaplanuj min. 1,5–2,0 mm
- ✅ Chcesz wyeliminować czarne trójkąty? – przełam kontakt, frez powinien przejść między zębami
- ✅ Ciemny filar? – zaznacz to technikowi i zostaw więcej miejsca na materiał
- ✅ Brzeg preparacji ma znaczenie – preferuj chamfer lub shoulder, unikaj ostrych krawędzi
- ✅ Szczegóły robią różnicę – notatka, zdjęcie, fotka z okluzji – to ułatwia projekt CAD i poprawia efekt końcowy
